501
Eleştirel Bölgeselcilik
KİM TARAFINDAN ORTAYA ATILDI?
Alexander Tzonis, Liane Lefaivre, Kenneth Frampton
AMACI NE?
Sürekli tek ekonomiye giden bir dünyada nasıl bölgeselci olunabilir sorusunu kendilerine ve ortama sorarak özeleştiride bulunurlar. Teorisyen mimar Kenneth Frampton, temel amacını evrensel-yerel arasında arabuluculuk etmek olarak tanımladığı, ‘Eleştirel Bölgeselcilik’e manifesto niteliğinde ilkeler koyarak ‘Eleştirel Bölgeselcilik’in yaygınlaşmasını sağlamış.
NEYİ SAVUNUYOR?
1.Kültür ve Uygarlık
2. Avan-Gard’ın Yükselişi ve Düşüşü
3. Eleştirel Bölgeselcilik ve Dünya Kültürü
4. Yerin Formunun Direnişi
5. Doğaya Karşıt Kültür: Topoğrafya, Bağlam, İklim, Işık ve Tektonik Biçim
6. Görsel Olana Karşı Dokunsal Olan
NE YAPILMALI?
‘Eleştirel Bölgeselcilik (Critical Regionalism)’ yaklaşımında ‘yer’e ait değerlerle birlikte çağdaş yer yönelimli tasarım yapılmalıdır. Modern geleneğe dayanan, ancak coğrafi ve kültürel bağlama bağlı bir mimari sağlanmaya çalışılmalıdır.
KAÇINILMASI GEREKEN NE?
Modernizm-Postmodernizm tartışmalarından kaçınarak bölgeselcilik terimini, tarihsel durumunu tanımlayarak kullanmaya karar verdiklerini açıklar. Amaçlarının bölgeselcilik terimini, geçmiş zamanlarda kullanıldığı şekliyle duygusal, akıldışı ve önyargılı anlamından ayırmak ve milliyetçi çağrışımlardan farklı bir şekilde kullanmak olduğunu önemle vurgularlar.
NEDEN ELEŞTİREL BÖLGESELCİLİK?
‘Eleştirel Bölgeselcilik’, moderni reddetmeden, onun potansiyelini kabul eden, ama global koşulların dayattığı üretim ve tüketim pratiklerine başkaldırı potansiyeli olan bir mimarlık önermektedir.
ÖRNEKLER:
-
HAN TÜMERTEKİN
Tümertekin’in tasarım felsefesi “Asla çözümlerden değil, ama hep sorunlardan yola çıkarım.” dır. Tasarımında temel soruyu, “köyde, aynı zamanda da büyük oranda köyün olanakları kullanılarak, kentlinin evi nasıl yapılır?” üzerine kurmuştur. Bir diğer problem alanını Tümertekin ‘yer’ ile ilişkisi üzerine kurgular ve, “ne oranda yerelleşip ne oranda onun gerisinde kalacağız” sorusunu gündeme getirir.
B2 EVİ
SM EVİ
-
SÜHA ÖZKAN
Vernakülarizm, modern bölgeselciliğe göre daha tutucu bir tavır sergiler. Yorumlayıcı tutum ile modern bölgeselcilik, birbirine koşut gözükmekle beraber, ölçek bağlamında birbirinden ayrılabilir.
EDİRNE BİN EVLER, 1974
-
TADAO ANDO
Bir yere yeni bir şey koyamazsınız. Çevrenizde gördüklerinizi, karada var olanı özümsemelisiniz ve sonra gördüklerinizi yorumlamak için bu bilgiyi çağdaş düşünceyle birlikte kullanmalısınız.
BENESSE EVİ MÜZESİ, MUSEUM LANGEN FOUNDATION
-
ALVAR AALTO
Soyut teori üzerinde durmadı, ancak sitenin özelliklerinde, malzemeleri dokusunda, formlarda ve ışığın kalitesinin yanı sıra ruh hali,atmosfer ve yaşam yoğunluğunda ortaya çıktı.
SAYNATSALO BELEDİYE BİNASI
-
GEOFFREY BAWA
Fikirleri, geçmiş ile gelecek arasında bir köprü, sıradan insanların kendi gelişen kültürlerinin daha net bir görüntüsünü elde edebilecekleri bir ayna sağlıyor.
RUHUNA ÜNİVERSİTESİ
Otantik Bölgeselcilik
• KİM TARAFINDAN ORTAYA ATILDI?
- WILLIAM J. R. CURTIS
• AMACI NE?
-Geleneksel değerleri yeniden canlandıran ve daha sonra bu değerleri şüpheli süslemelere başvurmak zorunda kalmadan modern binalara entegre eden bir yaklaşım.
-Mevcut toplumun teknokratik ve küreselleşmiş ihtiyaçlarına yerel kökenli ilkeler aracılığıyla, nostaljik duygusallığa düşme den yer temelli çözümler sunmak
• NEYİ SAVUNUYOR?
-Hem modern işlevselliğin hem de geleneğin kültürel mirasla bağlantısının temel değerlerine dönüldüğünde, Modernitenin geçmişe dair basit yorumunu kullanan, mekana özgü özelliklere göre geleneksel yapı yöntemleriyle, kültür ve çevreyi birbiriyle ilişkilendiren bir mimari kimlik yaratılabilir.
• NE YAPILMALI?
-Geçmişe bakmak, böylece mevcut sosyal yapıya uyum sağlayabilecek yeni bir dil oluşturulabilir.
-Yerel kültürel davranışları ve sosyal gerçekleri her tür yeni mimari dilin arkasındaki nedenlere dahil etmek
•KAÇINILMASI GEREKEN NE?
-Çağdaş binalara monte edilmiş yüzeysel bölgesel bileşenler
-Kültürün değersizleştirilm iş versiyonları imajlaştırılmış gelenek (Uluslararası ekonomik kurallar, ulusal propagandalar, pan islamik klişeler)
•NEDEN OTANTİK BÖLGESELCİLİK?
-Bölgesel sorunları çözmek için kullanılan ve çağdaş ihtiyaçlara göre değiştirilebilen geleneksel kültürün bir türünü veya gene l kuralını veya benzersiz unsurunu bulmaya ihtiyaç var.
"GEÇERLİ BİR BÖLGESEL MİMARİ YARATMAK İÇİN, BÖLGESEL DEĞERLER OLAN BİNA GELENEKLERİ VE ZANAATLARI DA İNŞA ESNASINDA KULLANILMALIDIR."
Curtis'e göre geleneksel yerel dil, insanları yalnızca kültürel miraslarıyla ilişkilendirmekle kalmaz, aynı zamanda yerel ekolojiyle bağlantı kurmaya da olanak tanır.
Curtis, yerel mimaride bulunan geleneksel değerlerin Modernitenin soyut, şiirsel kavramları ile birleştiğinde, evrensel bir dil içeren derin bir kültürel anlam çağrıştıran yeni bir mimari türü sağlayabileceğini öne sürüyor: "Titiz Modernite ve yerel halk, keyfi olmayan bir mimari arayışında güçlü müttefikler olabilir.”
ÖRNEKLER:
•ZENGİNLİK TANRISI TAPINAĞI
-Çin'in Anhui eyaletinde, Dabie dağında bulunan bir tapınak
-AMAÇ: Yerel yönetim, seyahat endüstrisini desteklemek için tapınağın bulunduğu bölgede bir meydan ve park yeri (otopark) tasarlanmasını istedi.
-Saha mühendisliğinin bitmesine yakın bu tapınak henüz yıkılmamıştır.
-Araştırıldığında tapınağın çok eski olduğu fark edilmiş ve tarih boyunca birçok kez yıkılıp tekrar inşa edildiği öğrenilmiştir.
-AMAÇ 2: Yerel-geleneksel inançları sürdürmenin yanı sıra ziyaretçilere ilginç bir etkileşimli tesis sağlanmak istenmiş ve tekrar inşasına karar verilmiştir. Sadece halk inançlarının kutsal bir yeri değil, aynı zamanda turistlere de inançsızlara da hizmet etmesi amaçlanmıştır.
-ÇÖZÜLMESİ GEREKEN SORUNLAR:
*Tanıtım nasıl olacak? Etkileşim nasıl artırılacak?
*Kırsal yapı genellikle teknoloji ve malzeme sınırlamasıyla karşı karşıya kaldı.
*Geleneksel malzeme belirli estetik değerleri karşılıyordu fakat vasıflı işçi eksikliği vardı; bu nedenle yeni tapınağın genel çerçevesini inşa ederken en kontrol edilebilir beton seçilmiştir.
-Yerel bambu ustası bulundu, inşaat kalıplarının astarı olarak betona bambu dokuma paspaslar örüldü.
-Duvarlara, blokları doldurmak ve taş duvarı yapılandırmak için içi boş kırmızı tuğlalar uygulanmıştır.
-Kırmızı tuğlalardan oluşan duvarlar sayesinde, yeni bir kutsama şekli meydana geldi: Ziyaretçiler dilek ve dualarını kırmızı kağıtlara yazıp bu boşluklara sıkıştırdılar.
SONUÇ NASIL OLDU, O BÖLGEYE NASIL BİR ETKİSİ OLDU?
-Başlangıçta tesadüfi bir projeydi.
-Yerli tapınak, köylülerin sadece dua etmeleri için bir yer olmaktan çıktı ve gelen ziyaretçilerle köylülerin birbirleriyle iletişim kurmaları için bir etkileşim yeri haline geldi.
•NAM DAM HOMESTAT AND COMMUNITY HOUSE
-Vietnam'ın en kuzeyindeki eyalette bulunan bir azınlık köyü
-Zengin kültürel karaktere sahip
-Bölge dağlarla izole edilmiş durumdadır ve bu sebepten diğer alanlarla bağlantı ve yetersiz altyapı sorunu vardır. Bu da yerel halkın yaşam standartını düşürmekte ve çocukların okula erişiminde sıkıntı yaratan bir durumdur.
-Sınırlı tarım arazisi ve sert hava koşulları mevcut
-Dolayısıyla köy, dağın eteklerine taşınıyor. Bu, yerel halkın yaşam kalitesinin iyileşmesi, turizmin gelişmesi ve bölgenin kimliğini korumak için bir fırsat olmuştur.
-Yapılan bu bina köyün ikonik binası haline gelmiş, içerisinde: müze, yatak odaları, toplantı odaları, yerel-turistik etkinlikler için alanlar var.
-Yerel malzemelerin yanı sıra geleneksel + modern inşaat teknikleri kullanılmıştır.
SONUÇ NASIL OLDU, O BÖLGEYE NASIL BİR ETKİSİ OLDU?
-Model köyün ekonomisinin gelişmesine yardımcı oldu
-Bölgenin kültürünü korudu ve yerel halk arasındaki bağı güçlendirdi, bölgenin gelecekteki gelişimine önayak oldu.